Njerëzit kanë qenë duke luftuar viruse që më parë speciet tona madje kishin evoluar në formën e saj moderne. Për disa sëmundje virale, vaksinat dhe ilaçet antivirale kanë ndikuar që infeksionet të mos përhapen gjerësisht dhe kanë ndihmuar njerëzit e sëmurë të shërohen.
Në dekadat e fundit, disa viruse janë bartur nga kafshët tek njerëzit dhe kanë shkaktuar shpërthime të konsiderueshme duke marrur mijëra jetë, transmeton Gazeta Shneta.
Por ka viruse që janë më vdekjeprurëse dhe të atilla që mund të jenë më të buta në këtë aspekt. Disa viruse, përfshirë koronavirusin e fundit kanë shkallë më të ulët të fatalitetit por prap se prap paraqesin një kërcënim serioz për shëndetin publik pasi ende nuk ka mjet për t’i luftuar ato.
Virusi Marburg
Shkencëtarët identifikuan virusin Marburg në vitin 1967, kur infektime të vogla ndodhën midis punëtorëve të laboratorëve në Gjermani që ishin të ekspozuar ndaj majmunëve të infektuar të importuar nga Uganda. Virusi Marburg është i ngjashëm me Ebolën në atë që të dy mund të shkaktojnë ethe hemorragjike, që do të thotë se personat e infektuar zhvillojnë ethe të larta dhe gjakderdhje në të gjithë trupin që mund të çojnë në shok, dështim të organeve dhe vdekje.
Shkalla e vdekshmërisë në shpërthimin e parë ishte 25% por ishte më shumë se 80% në valën e viteve 1998-2000 në Republikën Demokratike të Kongos sipas Organizatës Botërore të Shëndetit.
Ebola
Infektimet e para të njohura të Ebolës tek njerëzit ndodhën në të njejtën kohë në Republikën e Sudanit dhe Republikën Demokratike të Kongos në 1976. Ebola është përhapur përmes kontaktit me gjak ose lëngje të tjera të trupit, ose inde nga njerëz të infektuar ose kafshë.
Ebola madje nuk i bën njerëzit të sëmurë. Por, në Bundibugyo shkalla e vdekshmërisë ishte deri në 50% dhe shkon deri në 71% në Sudan, sipas OBSH.
Virusi i tërbimit
Edhe pse vaksinat e tërbimit për kafshët shtëpiake të cilat u prezantuan në vitet 1920 kanë ndihmuar që sëmundja të jetë jashtëzakonisht e rrallë në botën e zhvilluar, kjo gjendje mbetet një problem serioz në Indi dhe pjesë të Afrikës.
“Shkatërron trurin, është një sëmundje me të vërtetë shumë e keqe”, tha Muhlberger. “Ne kemi një vaksinë kundër tërbimit dhe kemi antitrupa që funksionojnë kundër tërbimir kështu që nëse dikush kafshohet nga një kafshë e tërbuar ne mund ta trajtojmë këtë person”, shoi ajo.
Megjithatë, ajo tha, “nëse nuk merrni trajim, ekziston një mundësi 100% që të vdisni”.
HIV
Në botën moderne, virusi më vdekjeprurës nga të gjithë mund të jetë HIV. Ende është vrasësi më i madh. Rreth 32 milion njerëz kanë vdekur nga HIV që kur sëmundja u njoh për herë të parë në fillim të viteve 1980.
Ilaçet e fuqishme antivirale kanë bërë të mundur që njerëzit të jetojnë prë vite me HIV. Por, sëmundja vazhdon të shkatërrojë shumë vende me të ardhura të ulëta dhe të mesme, ku ndodhin 95% e infeksioneve të reja me HIV.
Lija
Në 1980, Asambleja Botërore e Shëndetit e shpalli situatën më të keqe pa ujë në botë. Por, para kësaj, njerëzit luftuan për mijëra vjet dhe sëmundja vrau rreth 1 në 3 nga ata që infektonte. I la të mbijeturit me plagë të thella, të përhershme dhe shpesh verbëri.
Shkalla e vdekshmërisë ishte shumë më e lartë në popullatat jashtë Europës ku njerëzit kishin pak kontakte me virusin përpara se vizitorët ta silnin në rajonet e tyre.
Hantavirus
Sindromi pulmor Hnatavirus (HPS) së pari mori vëmendjen e gjerë në SHBA në 1993, kur një burrë i shëndetshëm, dhe e fejuara e tij që jetonin në zonën Four Corners të SHBA-se vdiqën brenda ditëve nga gulçimi.
Disa muaj më vonë, autoritetet shëndetësore izoluan hantavirusin nga një mi që jetojnte në shtëpinë e një prej personave të infektuar. Më shumë se 600 njerëz në SHBA ishin kontraktuar me HPS dhe 36% kishin vdekur nga sëmundja.
Gripi
Gjatë një sezoni tipik gripi, deri në 500,000 njerëz në të gjithë botën vdesin nga sëmundja sipas OBSH. Por herë pas here, kur shfaqet një tendosje e re gripi, një pandemi rezulton me një përhapje më të shpejtë të sëmundjes dhe shpesh me shkallë më të lartë të vdekshmërisë.
Pandemia më vdekjeprurëse e grupit, e quajtur ndonjëherë gripi spanjoll, filloi në vitin 1918 dhe u sëmur deri në 40% e popullsisë në botë duke vdekur rreth 50 milion njerëz.
Ethet tropikale
Ethet tropikale u shfaqen për herë të parë në vitin 1950 në Filipine dhe Tajlandë dhe që nga ajo kohë është përhapur në të gjitha rajonet tropikale dhe subtropikale të globit. Deri në 40% e popullsisë së botës tani jetojnë ku ethet tropikale janë endemike dhe mushktonjat e bartin atë.
Ethet tropikale sëmurin nga 50 deri në 100 milion njerëz në vit sipas OBSH. Edhe pse shkalla e vdekshmërisë nga këto ethe është më e ulët se disa viruseve të tjera.
Rotavirus
Tani janë të disponueshme dy vaksina që mbrojnë fëmijët nga rotavirusi, shkaku kryesor i sëmundjes së rëndë të diarresë tek foshnjat dhe fëmijët.
Virusi mund të përhapet me shpejtësi përmes asaj që studiuesit e quajnë rruga dekale-rale. Megjithëse fëmijët në botën e zhvilluar rrallë vdesin nga infeksioni i rotavirusit, sëmundja është një vrasës në botën në zhvillim ku trajtimet e rehidrimit nuk janë në dispozicion të gjerë.
OBSH vlerëson se në të gjithë botën, 453,000 fëmijë më të vegjël se mosha 5 vdiqën nga infeksioni rotavirus në 2008.
SARS-CoV
Virusi që shkakton sindromën e rëndë të frymëmarrjes akute, ose SARS u shfaq për herë të parë në 2002 në provincën Guangdong të Kinës jugore sipas OBSH.
Virusi ka të ngjarë të shfaqet në lakuriq fillimisht pastaj bartet në gjitarët e natës të quajtur civets para se të infektonte përfundimisht njerëzit. Pasi shkaktoi një shpërthim në Kinë, SARS u përhap në 26 vende të botës duke infektuar më shumë se 8000 njerëz dhe duke vdekur më shumë se 770 gjatë dy viteve.
Sëmundja shkakton ethe, të dridhura dhe dhimbje të trupit dhe shpesh përparon në pneumoni, një gjendje e rëndë në të cilën mushkëritë mbushen me qelb. SARS ka një normë të llogaritur të vdekshmërisë prej 9.6% dhe deri më tani, nuk ka asnjë trajtim të aprovuar ose vaksinë.
SARS-CoV-2
SARS-Cov-2 i përket së njejtës familje të madhe të viruseve si SARS-CoV, i njohur si koronaviruse, dhe u identifikua për herë të parë në dhjetor 2019 në qytetin kinez Wuhan.
Virusi ka të ngjarë të fillojë në lakuriqë, si SARS-CoV dhe kalon përmes kafshëve të ndërmjetme përpara se të infektonte njerëzit.
Që nga shfaqja e tij, virusi ka infektuar dhjetëra mijëra njerëz në Kinë dhe mijëra të tjerë në të gjithë botën. Përhapja e vazhdueshme shkaktoi një karantinë të gjerë në Wuhan dhe qytete të afërta, kufizime në udhëtime dhe ka prekur gjithë botën.
Sëmundja e shkaktuar nga SARS-CoV-2, e qujatur COVID-19 ka një normë të vlerësuar të vdekshmërisë prej 2.3%. personat që janë më të moshuar ose kanë kushte themelore shëndetësore duket se janë më të rrezikuar të kenë sëmundje të rëndë ose komplikime. Simptomat e zakonshme përfshijnë ethe, kollë të thatë dhe guçim dhe sëmundja mund të përparojë në pneumoni në raste të rënda.
MERS-CoV
MERS u zhvillua në Arabinë Saudite në vitin 2012 dhe një tjetër në Korenë e Jugut në vitin 2015. Virusi MERS i përket të njejtës familje të viruseve si SARS-CoV dhe SARS-CoV-2, dhe ka të ngjarë të ketë origjinë nga lakuriqët gjithashtu.
Sëmundja infekoi devet përpara se të kalonte te njerëzit dhe shkakton ethe, kollitje dhe gulçim te njerëzit e infektuar.
MERS shpesh përparon drejt pneumonisë së rëndë dhe ka një shkallë të vdekshmërisë midis 30% dhe 40% duke bërë atë më vdekjeprurësin e koronaviruseve të njohura që kalohen nga kafshët tek njerëzit. Ashtu si me SARS-CoV dhe SARS-CoV-2, MERS nuk ka trajtime ose vaksina të aprovuar. /GazetaShneta/