Nuk ka përgjigje të thjeshtë për atë që përbën fjala ‘zgjuar’. Këto ditë, ne jemi të prirur të mendojmë se nuk mund të shkosh vetëm me rezultatet e përqindjes së inteligjencës (IQ), sepse ndërsa këto teste janë të mëdha për matjen e aftësive mendore të ndara, një numër IQ nuk duket se parashikon mjaft inteligjencën e përgjithshme, shkruan SA transmeton Gazeta Shneta.
Pastaj ekziston edhe një matje e quajtur inteligjencë e përgjithshme ose ‘faktor g’. Ajo u përshkrua për herë të parë nga psikologu britanik Charles Spearman në vitin 1904 dhe i referohet fenomenit se fëmijët që kanë tendencë të bëjnë mirë në një lëndë gjithashtu tentojnë të shkëlqejnë në të tjerat; në terma të thjeshtë, ekziston një korrelacion pozitiv në mes të performancës së fëmijëve në testet e shkollës të palidhura, të cilës i referohemi si ‘shumëfishtë pozitiv’.
Tani, nëse duam të kërkojmë faktorin g, ekzistojnë disa testime ndërkombëtare që mbledhin të dhëna për performancën e fëmijëve të shkollave – zakonisht duke parë matematikën, shkencën dhe leximin në mënyrë specifike. Midis dy prej atyre më të mirënjohurat janë TIMSS dhe PIRLS, të dyja të zhvilluara nga Shoqata Ndërkombëtare për Vlerësimin e Arritjes Edukuese (IEA) për të vlerësuar performancën e klasës së katërt në krahasim me kolegët e tyre në 53 sisteme të tjera arsimore.
Një sistem tjetër i cituar dhe prestigjioz është PISA, i cili mat “kompetencat e 15-vjeçarëve në lexim, matematikë dhe shkencë (me fokus në matematikë) në 65 vende”, që përfaqësojnë më shumë se 80 për qind të botës.
Siç rezulton, studiuesit kanë gjetur se këto sisteme të krahasimit ndërkombëtar janë në të vërtetë shumë të mira në matjen e faktorit g, kështu që nëse duam të gjejmë fëmijët e zgjuar, nuk është një metodë e keqe për t’u bërë. Pra … çfarë tregojnë këto studime? Sipas PISA-s më të fundit nga viti 2012, studentët nga Shanghai-Kinë janë interpretuesit më të lartë në të gjithë listën, me rezultate më të larta mesatare të OECD-së në matematikë, lexim dhe shkencë.
Ju do të gjeni edhe fëmijët super të zgjuar në Singapor, Hong Kong-Kinë, Japoni, Kore dhe Finlandë. Ndërkohë, nëse i shtoni rezultatet e shkrimit, matematikës, leximit dhe shkrim-leximit nga TIMSS dhe PIRLS (më i fundit i cili doli në 2011), Singapori del në krye, pasuar nga Hong Kongu, Taipei kinez dhe Finlanda.
Rezultatet e testimit në lëndët individuale nuk janë fundi i gjithçkaje, natyrisht. Ekspertët i kanë atribuuar dallimet e rezultateve ndërkombëtare të testimit tek qëndrimet kulturore kur bëhet fjalë për shkollimin. Dhe asnjë nga sistemet ndërkombëtare nuk mbulon 100 për qind të fëmijëve të shkollave në botë – për fat të keq, madje edhe në vendet e anketuara, jo çdo fëmijë ka mundësi për të shkuar në shkollë.
Dhe edhe nëse i besojmë faktorit g, sistemet arsimore priren të ndryshojnë në mënyrë dramatike në mbarë botën. Për shembull, Finlanda po përpiqet të heqë qafe subjektet individuale, duke zhvendosur fokusin në fenomene dhe tema të gjera. Kush e di? Ky rishikim radikal i kurrikulës mund t’i shohë fëmijët finlandezë në pozitat më të mira në listat ndërkombëtare brenda pak vitesh. / Gazeta Shneta