Shkruan: Xhennet Muriqi, fizioterapeute
Çfarë është skleroza amiotrofike laterale?
Është një sëmundje neurodegjenerative progresive që prek sistemin kortikospinal, palcën kurrizore, trungun trunor dhe neuronet motorike në rajonin primar. Skleroza amiotrofike laterale njihet edhe si sëmundja e Lou Gehrigut që prek neuronet motorike të sipërme dhe të poshtme.
Incidenca e sklerozës amiotrofike laterale në botë është për 100.000 persona-vjet 0.6-3.8 ndërsa në Europë për 100.000 persona-vjet 2.1-3.8 .
Prevelanca e kësaj sëmundje për 100.000 persona ndryshon 4.1-8.4 .
Është më e zakonshme tek meshkujt ndërmjet moshës 51-66 vjeçe.
Etiologjia kësaj sëmundje nuk është e njohur por mendohet se ekzistojnë një numër i madh i faktorëve: gjenetike, mosha, duhani etj.
Shenjat e sklerozës amiotrofike laterale
Shenjat e sklerozës amiotrofike laterale ndryshojnë shumë nga personi në person në varësi të neuroneve të prekura. Shenjat e kësaj sëmundjeje klasifikohen:
-Shenjat e gjymtyrëve të sipërme (dobësi, fortësi, ngërçe në krahë dhe duar)
– Shenjat e gjymtyrëve të poshtme( vështërsi në vrapim dhe ecje)
– Shenjat e degjenerimit të sipërme motorik ( ngurtësim i muskujve, hiperrefleksia e rritur,ndryshimet shqisore)
– Shenjat e degjenerimit të poshtme motorik ( dobësi muskulare, fascikulacionet, refleks i dobët, ngërçe dhe ulja e tonusit muskular)
Përveç shenjave të lart përmendura te kjo sëmundja mund të shohim edhe vështirësi në frymëmarrje, vështirësi në gëlltitje, lodhje, dhimbje, paraliz e plotë dhe depresioni.
Ekipi i trajtimit të sklerozës amiotrofike laterale
Ky ekip multidisiplinar përbëhet nga neurologu, fizjoterapeuti, infermieri, psikologu, nutricisti,logopedi, ergoterapisti dhe ekipi i kujdesit paliativ.
Qëllimet e programit të fizioterapisë tek sëmundja e sklerozës amiotrofike laterale
-Fokusimi në atë që pacienti ka më së shumti nevoj
-Identifikimi problemit dhe edukimi pacientit
-Kontrollimi i simptomave të shkaktuara nga dobësia
-Maksimizimi i pavarësisë funksionale
-Parandalimi i rënieve
-Zvogëlimi i dhimbjeve
-Përmirësimi cilësisë së jetës së pacientit
Rekomandimet dhe trajtimet sipas simptomave
Lodhje- për lodhje rekomandohet kursim energjie.
Ngurtësim i muskujve- për ngurtësim rekomandohet ushtrime për zgjatje të muskujve.
Ngërçe- për ngërçe rekomandohet ushtrime për zgjatje dhe ushtrime aerobik siç është ecja, noti, vrapimi i lehtë etj.
Dhimbje- elektroterapi
Vështirësi në frymëmarrje- rekomandohet ushtrime të frymëmarrjes.
Depresioni- rekomandohet aktiviteti fizik.
