Autizmi është një “çrregullim i spektrit”, që do të thotë se njerëzit me autizëm mund të kenë një gamë të gjerë të simptomave të buta, të moderuara ose të rënda. Por, a kanë të gjithë njerëzit me një diagnozë të spektrit autik, të njëjtin çrregullim, pavarësisht dhe se cilat janë simptomat e tyre?
“Spektri i autizmit” përshkruan një sërë vonesash zhvillimesh dhe çrregullimesh që prekin aftësitë shoqërore dhe të komunikimit dhe, në një shkallë më të madhe ose më të vogël, aftësi motorike dhe gjuhësore shkruan VeryWellFamily transmeton Gazeta Shneta.
Njerëzit me autizëm mund të jenë të ngathët ose të heshtur, të dashur ose të ftohtë, metodikë ose të çorganizuar.
1) C’rregullimi zhvillimor depëtues
Ky c’rregullim është një term zyrtar që, midis 1994 dhe 2013, nënkuptonte saktësisht të njëjtën gjë si “çrregullimi i spektrit të autizmit”.
Pikat kryesore:
-Ky term nuk është më në përdorim të përgjithshëm;
-Termi ishte sinonim i çrregullimit të spektrit të autizmit;
-Njerëzit me këtë c’rregullim kishin një gamë të gjerë ndryshimesh zhvillimore të cilat mund të jenë të buta ose të rënda
2) Sindromi Asperger
Sindromi Asperger përshkruan individët në skajin më të lartë të funksionimit të spektrit të autizmit.
Termi dhe diagnoza u hoq nga manuali diagnostikues në 2013, por praktikisht të gjithë në komunitetin e autizmit vazhdojnë ta përdorin atë për shkak të dobisë së tij në përshkrimin e një grupi shumë specifik të njerëzve.
Njerëzit me sindromën Asperger në përgjithësi zhvillojnë gjuhën e folur në të njëjtën mënyrë si zakonisht fëmijët në zhvillim, por kanë një kohë të vështirë me komunitetin shoqëror.
Për shkak se njerëzit me sindromën Asperger shpesh janë shumë inteligjente – por “çuditshëm” – çrregullimi nganjëherë quhet “sindromi geek”.
-Pikat kryesore:
-Sindromi Asperger ishte dhe përdoret shpesh për të përshkruar njerëzit me autizëm “me funksionim të lartë “.
-Shumica e njerëzve me simptomat e sindromës Asperger janë me inteligjencë normale ose mbi normale me aftësi të fortë verbale dhe vështirësi të theksuara në komunikimin shoqëror.
-Shumë njerëz me sindromën Asperger kanë sfida të rëndësishme shqisore.
-Njerëzit me simptoma të sindromës Asperger tani konsiderohet se kanë c’rregullim të spektrit të autizmit të nivelit 1.
3) Cfarë është autizmi i butë
Shprehja “autizëm i butë” nuk është një diagnozë zyrtare. Është thjesht një term më përshkrues sesa “Sindromi Asperger” ose “autizëm”.
Në përgjithësi, kur njerëzit përdorin termin autizëm të butë, ata u referohen individëve, simptomat e të cilëve përshtaten me një diagnozë të spektrit autik, por që ka aftësi të forta verbale dhe pak çështje të c’rregullta të sjelljes.
Sidoqoftë, ata individë mund të kenë në disa raste probleme domethënëse me komunikimin shoqëror. Ata gjithashtu mund të kenë probleme në përballimin me shumë të dhëna shqisore (zhurmë me zë të lartë, drita të ndritshme, etj.).
Pikat kryesore:
-Autizmi i butë është në thelb i ngjashëm me sindromën Asperger.
-Njerëzit me autizëm të butë mund të jenë të vështirë për tu njohur derisa të jenë nën stres ose të përballen me situata komplekse shoqërore.
-Shumica e njerëzve me autizëm të butë tani konsiderohet se kanë c’rregullim të spektrit të autizmit të nivelit 1.
4) Autizmi me funksionim të lartë
Ashtu si autizmi “i butë”, autizmi me funksionim të lartë (ndonjëherë i shkurtuar në HFA) është një term i përbërë që përdoret gjithnjë e më shpesh.
Në një moment kohor (para 2013), termi u përdor për të dalluar “Autizmin” nga “Sindromi Asperger”.
Pikat kryesore:
Autizmi me funksion të lartë, si autizmi i butë, është i ngjashëm me sindromën Asperger .
Për dallim nga njerëzit që u diagnostikuan me sindromën Asperger, njerëzit me funksionim të lart zhvilluan gjuhën ngadalë ose idiosinkratikisht.
Ashtu si sindromi Asperger dhe autizmi i butë, është një paaftësi reale dhe domethënëse që mund të çojë në sfida në menaxhimin e situatave sociale, kërkesat e shkollës, pritjet për punë ose aktivitetet argëtuese.
5) C’rregullimi depërtues i zhvillimit jospecifik
Për shkak se nuk ka një mënyrë të thjeshtë për të përcaktuar simptomat e këtij c’rregullim të cilat mund të variojnë nga shumë të buta në shumë të rënda, kategoria diagnostikuese ka marr emërtim të tillë.
Pikat kryesore:
Ky lloj ishte një “kapje” për çrregullimet me simptoma të ngjashme me autizmin që nuk përputheshin me kriteret e plota.
Njerëzit me këtë c’rregullim mund të kenë simptoma të buta ose të rënda.
Ata njerëz që u diagnostikuan me këtë lloj të spektrit tani do të kenë një diagnozë të spektrit autik dhe mund të diagnostikohen në nivelin 1, 2 ose 3 në varësi të ashpërsisë së simptomave.
6) Autizmi i rëndë
Autizmi i rëndë nuk është një diagnozë zyrtare; Përkundrazi, është një term përshkrues së bashku me autizëm të thellë, autizëm me funksionim të ulët dhe autizëm klasik.
Njerëzit me “autizëm të rëndë” shpesh janë me aftësi të kufizuara joverbale dhe intelektuale dhe mund të kenë sjellje shumë sfiduese.
Pikat kryesore:
-Autizmi i rëndë zakonisht diagnostikohet si lloj i spektrit të autizmit të nivelit 3.
-Autizmi i rëndë është jashtëzakonisht sfidues dhe mund të përfshijë agresion dhe sjellje të tjera të vështira.
-Shumica e njerëzve me autizëm të rëndë kurrë nuk fitojnë përdorim domethënës të gjuhës së folur.
-Disa njerëz me simptoma të autizmit të rëndë fitojnë aftësinë për të komunikuar përmes shenjave, tabelave të fotografive ose mjeteve të tjera.
7) Sindroma Rett
Sindroma Rett është një sëmundje gjenetike që prek kryesisht vajzat.
Vajzat me sindromën Rett zhvillojnë simptoma të rënda përfshirë sfidat kryesore të komunikimit shoqëror të autizmit.
Për më tepër, sindroma Rett mund të dëmtojë thellësisht aftësinë e vajzave për të përdorur duart e tyre në mënyrë të dobishme.
Pikat kryesore:
-Sindroma Rett nuk është më pjesë e spektrit të autizmit.
-Sindroma Rett është një çrregullim gjenetik i cili mund të diagnostikohet mjekësisht.
-Sindroma Rett prek vetëm vajzat.
8) Fenotipi i gjerë i autizmit
Fenotipi i gjerë i autizmit përfshin ata njerëz me prekjen më të dobët të autizmit. Kjo ndonjëherë përshkruhet se ka “simptoma hije”.
Këto simptoma nën-klinike mund të përfshijnë bezdi sociale, ankth, një preferencë për rutinë njësoj dhe një shkallë të pazakontë të shqetësimit rreth dritave të ndritshme, zhurmës me zë të lartë dhe “sulmeve” të tjera shqisore.
Pikat kryesore:
-Ekziston një “fenotip i gjerë i autizmit” i cili përfshin njerëzit me simptoma më të buta të autizmit.
-Shumë njerëz me simptoma të tilla kanë fëmijë ose të afërm të tjerë në spektrin e autizmit.
-Shumë nga trajtimet e disponueshme për autizmin mund të jenë të dobishëm për njerëzit me versione më të buta të të njëjtave simptoma. /Gazeta Shneta/