Shkruan: Jur. Besim Kodra (Prezantimi në Kongresin Kombëtar të Profesionistëve Shëndetësor)
ÇFARË ËSHTË KUJDESI SHËNDETËSOR ME PACIENTIN NË QENDËR?
Kujdesi shëndetësor me pacientin në qendër nënkupton pjesëmarrjen aktive të qytetarëve në
hartimin e politikave dhe trajtimin individual të tyre. Kjo ka ndërlidhje të ngushtë me të drejtën
për informim dhe pëlqim të pacientit.
ÇKA JANË TË DREJTAT E PACIENTIT?
«Të drejta e pacientit janë të drejta të njeriut në kujdesin shëndetësor dhe përfshijnë qështjet
ligjore dhe etike në një marëdhënije profesionist shëndetësor-pacient»
GJENEZA E TË DREJTAVE TË PACIENTËVE
– Betimi i Hipokratit;
– Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut, Neni 25;
– Definimi i Shëndetit sipas OBSH – së;
– Konventa Ndërkombëtare mbi të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore në vitin 1966,
Neni 12;
– Deklarata e Alma-Ata, Konferenca Ndërkombëtare mbi Kujdesin Parësor Shëndetësor,
1978;
– Karta e Lublanës për reformimin e Sistemit Shëndetësor në Evropë, 18 qershor 1986;
– Karta Evropiane për të Drejtat Themelore, viti 2000;
– Karta Evropiane e të Drejtave të Pacientëve, viti 2002.
TË DREJTAT E PACIENTËVE NË KOSOVË
– Kushtetuta e Republikës së Kosovës nenet 23, 25 dhe 26;
– Kodi Penal i Republikës së Kosovës nenet 254, 255;
– Ligji për Shëndetësi;
– Ligji për Sigurimet Shëndetësore;
– Ligji për Drejtat dhe Përgjegjësitë e Qytetarëve në Kujdesin Shëndetësorë 38/2004;
– Kodet Etike të Odave të Profesionistëve Shëndetësor;
– Karta e të Drejtave të Pacientëve Udhëzimi Administrativ 15/2013;
KARTA E TË DREJTAVE TË PACIENTËVE
1) E DREJTA PËR MASA PARANDALUESE
Çdo qytetar ka të drejtë për shërbim të duhur shëndetësor me qëllim të parandalimit të
sëmundjeve.
2) E DREJTA E QASJES
Çdo qytetar ka të drejtën e qasjes së barabartë në shërbimet shëndetësore pa asnjë lloj
diskriminimi.
3) E DREJTA PËR INFORMIM
Çdo qytetar ka të drejtën e qasjes në të gjitha informatat në lidhje me gjendjen e tij
shëndetësore, shërbimet shëndetësore dhe mënyrën se si mund t’i shfrytëzojë ato.
4) E DREJTA PËR DHËNIEN E PËLQIMIT
Çdo qytetar ka të drejtën e dhënies së pëlqimit për vendimet që kanë të bëjnë me shëndetin
e tij (familjari ose kujdestari i tij në qoftë se gjendja e tij nuk e lejon). Ky informacion është një
parakusht për çdo procedurë dhe trajtim, duke e përfshirë edhe pjesëmarrjen në kërkime
shkencore.
5) E DREJTA PËR ZGJEDHJE TË LIRË
Çdo qytetar ka të drejtë që të konsultohet dhe të trajtohet nga mjeku të cilin e zgjedh vetë me
pëlqimin e Institucionit shëndetësor, brenda kufijve të përcaktuar me ligj dhe rregullat
operative të Institucionit.
6) E DREJTA PËR PRIVATËSI DHE KONFIDENCIALITET
Çdo qytetar ka të drejtën e konfidencialitetit të informatave personale, duke përfshirë
informatat lidhur me gjendjen e tij shëndetësore dhe procedurat e mundshme diagnostike
ose terapeutike.
7) E DREJTA PËR RESPEKTIMIN E KOHËS SË PACIENTËVE
Çdo qytetar ka të drejtë ta marrë trajtimin e domosdoshëm brenda një afati sa më të shkurtër
kohor. Kjo e drejtë zbatohet në çdo fazë të trajtimit.
8) E DREJTA PËR QASJE NË SHËRBIME CILËSORE
Çdo qytetar ka të drejtë të ketë qasje në shërbime shëndetësore cilësore duke u bazuar në
standardet e cilësisë së lartë.
9) E DREJTA PËR SIGURI
Çdo qytetar ka të drejtë për të mos u dëmtuar nga keqfunksionimi i shërbimeve shëndetësore,
praktikat jo të përshtatshme dhe gabimet mjekësore. Po ashtu ka të drejtën e qasjes në shërbime
shëndetësore dhe trajtime që janë të sigurta.
10) E DREJTA PËR RISI
Çdo qytetar ka të drejtë të ketë qasje në procedurat e reja diagnostike sipas standardeve
ndërkombëtare.
11) E DREJTA PËR SHMANGIE TË VUAJTJEVE DHE DHIMBJEVE
Çdo qytetar ka të drejtë për të shmangur, sa më shumë të jetë e mundur, dhimbjen dhe vuajtjen
në çdo fazë të sëmundjes së tij.
12) E DREJTA PËR TRAJTIM PERSONAL
Çdo qytetar ka të drejtë për trajtim diagnostik ose terapeutik të përshtatur për nevojat e tij
personale.
13) E DREJTA E ANKESËS
Çdo qytetar ka të drejtë për t’u ankuar sa herë që pëson dëm fizik, moral ose psikologjik. Po ashtu,
ka të drejtë për të marrë përgjigje në ankesën e tij.
14) E DREJTA PËR KOMPENSIM
Çdo qytetar ka të drejtë të marrë kompensim brenda një afati të caktuar kohor sa herë që ka
pësuar dëm fizik, moral ose psikologjik të shkaktuar gjatë trajtimit shëndetësor, në pajtim me
Ligjin për të Drejtat dhe Përgjegjësitë e Qytetarëve në Kujdesin Shëndetësor.
KARTA E PËRGJEGJËSIVE TË PACIENTIT
Nëse e lejon gjendja e tij shëndetësore, qytetari varësisht nga aftësitë dhe njohuritë e tij duhet
të bashkëpunojë me profesionistët shëndetësor, të përfshirë në trajtimin mjekësor në mënyrat
siq vijon:
– Informimi mbi të gjitha detajet e domosdoshme për përcaktimin e diagnozës, për çdo
sëmundje të mëhershme, trajtim shëndetësor, përdorim të barnave si dhe për afinitetin e
tij ndaj faktorëve të rrezikshëm, që mund ta dëmtojnë shëndetin;
– Informimi për çdo detaj në lidhje me sëmundjen e tij që mund ta rrezikojë sigurinë
jetësore ose fizike të të tjerëve, në veçanti mbi ndonjë sëmundje ngjitëse apo ndonjë
gjendje që e përjashton atë nga ushtrimi i profesionit;
– T’u përmbahet udhëzimeve të dhëna në lidhje me trajtimin mjekësor;
– Respektimi i rregullave operative të Institucionit shëndetësor;
– Përmbushja e obligimeve (pagesave) për shërbimet e pranuara;
– Prezantimi i provave të besueshme për të dhënat personale;
– Gjatë ushtrimit të të drejtave të qytetarit, ai ose të afërmit e tij, duhet t’i respektojnë të
drejtat e qytetarëve të tjerë;
– Gjatë ushtrimit të të drejtave të përcaktuara me këtë Udhëzim Administrativ, ndalohet që
qytetari ose të afërmit e tij t’i cënojnë të drejtat e personelit shëndetësor.
TË DREJTAT PËR QYTETARI AKTIVE
– E drejta për të kryer aktivitete të interesave të përgjithshme;
– E drejta për të kryer aktivitete avokuese;
– E drejta për pjesëmarrje në politikëbërje në fushën e shëndetësisë.
UDHËRRËFYESIT PËR IMPLEMENTIMIN E KARTËS
– Informimi dhe Edukimi
– Mbështetja
– Monitorimi
– Mbrojtja
– Dialogu
– Planifikimi i bugjetit
– Legjislacioni
NEGLIZHENCA NË OFRIMIN E SHËRBIMEVE
Definicioni: « Dështim për të ushtruar kujdesin dhe aftësitë e duhura »
– Personeli shëndetësor ka detyrimin për të ushtruar të gjitha aftësitë e tij për t’u kujdesur
dhe trajtuar sa më mirë pacientin. Në rastet kur një mjek nuk shfaq aftësitë e duhura
profesionale për trajtimin e sëmundjeve të zakonshme atëherë ky mjek ka përgjegjësi
për neglizhencë në ushtrimin e detyrës.
LINJA TELEFONIKE FALAS
– 0800 1 7777
– Linja Telefonike për Ankesat e Qytetarëve në Ofrimin e Shërbimeve Shëndetësore – Falas
ÇKA ËSHTË ANKESA E PACIENTIT?
– Ankesë do të thotë shprehja e pakënaqësisë verbale ose të e shkruar nga pacienti ose
përfaqësuesit të tij, që ka të bëjë me cenimin, mohimin apo shkeljen e të drejtës së tij për
të marr shërbim shëndetësor cilësor, e cila kërkon një përgjigje;
– Ankesat e pacientëve lindin nga pakënaqësia me elementet e shëndetit të tyre dhe
përvoja e kujdesit.
PSE NJERËZIT ANKOHEN?
Sepse diqka nuk ka shkuar në përputhje me pritjet reale të ankuesit ose përfaqësuesit të tij
dhe:
– Ata duan të ju njoftojnë se diçka ka shkuar keq;
– Ata duan një kërkim falje për incidentin;
– Ata duan që të tjerët të mos përballen me të njejtin problem;
– Ata duan që të përmirësohen shërbimet për ta dhe të tjerët në të ardhmen;
– Ata duan që dikush të fajësohet, dënohet ose të mbajë përgjegjësi për atë që ka ndodhur;
– Ata duan kompensim për dëmin e shkaktuar.
MBANI NË MEND !
Kur pranoni një ankesë :
– Mundohuni të mos jeni mbrojtës;
– Tregoni empati ndaj shqetësimeve të ankuesit;
– Kërkoni falje për incidentin që ka ndodhur;
– Pranoni çdo gabim që ka ndodhur;
– Përpiquni ta kuptoni situatën nga perspektiva e ankuesit;
– Gjeni se çfarë do të ndihmojë ankuesin për të zgjidhur çështjen dhe opsionet e preferuara
për zgjidhje;
– Flisni në gjuhën që pacienti e kupton