Revolucioni i inteligjencës artificiale në mjekësi ka për qëllim të fuqizojë mjekët, jo t’i zëvendësojë ata. Por para se të ndodhë kjo, nevojiten udhëzime gjithëpërfshirëse etike, thonë studiuesit.
Përdorimi i inteligjencës artificiale në mjekësi ka qenë në krye të lajmeve vitet e fundit. Nga zbulimi i tumoreve në mamografi me aq efektivitet sa radiologët te vlerësimi i organeve para transplantimit, AI na bën të spekulojmë se si do të duket e ardhmja e mjekësisë, shkruan burimi Health News përcjell Gazeta Shneta.
Pavarësisht se programet e reja po zhvillohen vazhdimisht, ka ende kufizime të mëdha për përdorimin e AI në mjekësi.
Ndërkohë, shqetësimet për privatësinë e pacientëve po shtohen, pasi shumë prej programeve janë krijuar nga gjigantët e teknologjisë, famëkeq për mosmbrojtjen e të dhënave të tyre të përdoruesve.
Si do të duket revolucioni i AI?
“AI nuk duhet të zëvendësojë inteligjencën njerëzore, por të punojë mirë me njerëzit për t’i bërë ata më të zgjuar, më të aftë, për t’i edukuar ata. Ne duhet të sigurohemi që AI po na mëson aftësi dhe informacione të reja, pothuajse si një trajner i personalizuar i dedikuar secilit prej nesh. ”
– Mihaela van der Schaar, profesoreshë e mësimit makinerik dhe inteligjencës artificiale në Universitetin e Kembrixhit
Një studim i fundit që përfshiu mamografi të mbi 55,000 grave zbuloi se zëvendësimi i një radiologu me AI për lexim të pavarur të shqyrtimit rezultoi në një shkallë më të lartë të zbulimit të kancerit 4% krahasuar me leximin e dyfishtë të radiologut.
Megjithatë, profesoreshë Schaar thotë se në mjekësi do të jetë gjithmonë e rëndësishme të kesh një mjek në dhomë, por roli i një klinicisti mund të ndryshojë.
Për shembull, AI mund të ndihmojë në identifikimin e anomalive të caktuara në radiologji, ndërsa njerëzit mund të zbulojnë probleme të tjera. Prandaj, AI dhe njerëzit duhet të mësojnë të punojnë së bashku.
Edhe modelet e përsosura të AI mbartin rreziqe
“Rreziku i dytë janë modelet që nuk janë perfekte dhe humbasin efikasitetin kur aplikohen në një spital të ri. Ekziston një sfidë e madhe që përfshin testimin dhe vërtetimin e modeleve klinike të AI.”
– Xhovani Briganti
Kush është përgjegjës për udhëzimet etike në AI?
Briganti thotë se ka nevojë për “udhëzime të qarta ontologjike se si duhet të sillet një mjek kur përdor AI”.
Por kush duhet të jetë përgjegjës për zhvillimin e tyre?
Shumica e teknologjive ekzistuese në lidhje me mësimin e makinerive dhe rrjetet nervore po zhvillohen nga kompani të mëdha të teknologjisë, duke çuar në shqetësime mbi privatësinë. Një studim i vitit 2018 zbuloi se vetëm 11% e amerikanëve ishin të gatshëm të ndajnë të dhëna shëndetësore me kompanitë e teknologjisë, krahasuar me 72% me mjekët.
Tashmë janë ngritur disa padi për ndarjen e të dhënave midis sistemeve të mëdha shëndetësore dhe kompanive që zhvillojnë AI.
Schaar thotë se megjithëse zhvilluesit e AI janë përgjegjës për ndërtimin e një AI të sigurt, të besueshëm dhe të integrueshëm, ata nuk janë etikë. Kjo është arsyeja pse ata duhet të punojnë me klinicistët për të zhvilluar udhëzime etike.
Për shembull, mësimi i makinerisë mund të përdoret për transplantimin e organeve, ku burimet janë shumë të kufizuara dhe është e nevojshme të merren vendime se kush do të marrë një transplant dhe kush mbetet në listën e pritjes me të gjitha pasojat.
“Ne mund të marrim metoda të mësimit të makinerive, por konsideratat etike kur marrim këto vendime shkojnë përtej kokave të nxënësve të makinës,” thotë ajo.
Por ç’të themi për rolin e AI në parandalimin e sëmundjeve?
Schaar thotë se mund të ndihmojë në identifikimin e se kush është në rrezik. Me përdorimin në rritje të pajisjeve të mveshura, njerëzit e shëndetshëm mund të kenë akses në sensorë të ndryshëm duke përdorur informacione mbi ushqimin, mjedisin, ndotjen dhe faktorë të tjerë.
Schaar thotë, “Të kuptuarit se si këta faktorë po ndryshojnë, në çfarë kohe dhe në cilat nënpopullata po ndodhin, është pjesë e të kuptuarit se si fillon sëmundja. Dhe më pas mund të fillojmë të mendojmë për parandalimin.”
Briganti e konsideron AI thelbësore për mjekësinë e personalizuar, e cila përfshin vendime mjekësore dhe ndërhyrje për një person individual.
“AI është blloku ndërtues sepse mund të na ndihmojë të përqendrohemi në atë që e bën pacientin kaq unik. Ajo lejon të bëjmë parashikime në një mënyrë shumë të personalizuar.”
– Xhovani Briganti
Mbështetja e detyrave administrative tek AI
Megjithëse AI nuk ka gjasa të zëvendësojë mjekët, ajo mund t’ua lehtësojë jetën e përditshme.
ChatGPT, për shembull, mund të marrë përsipër pjesën administrative të kujdesit shëndetësor.
“Mjekët kanë shumë detyra administrative që mund të automatizohen falë modeleve të mëdha gjuhësore”, thotë Briganti.
Një automatizim i tillë, në fakt, tashmë po ndodh. Disa klinika përdorin AI për të transkriptuar takimet e pacientëve drejtpërdrejt në softuerin e tyre elektronik të të dhënave shëndetësore. /Gazeta Shneta/