Shkencëtarët kohët e fundit ndanë se çrregullimi i spektrit të autizmit (ASD), një paaftësi zhvillimore që në përgjithësi ndikon në aftësitë sociale dhe në të mësuar mund të ndikohet më shumë nga gjenet e babait sesa nga ato të nënës.
Ivan Iossifov dhe Michael Wigler, profesorë të asociuar në Cold Spring Harbor Laboratory (CSHL) në Nju Jork, kanë treguar se në shumë raste, baballarët mund të luajnë një rol gjenetik më jetik, shkruan Health News përcjell Gazeta Shneta.
Çrregullimi i spektrit të autizmit mund të ndikojë në sjelljen e një personi, ndërveprimet sociale, të mësuarit dhe aftësitë e komunikimit. Për më tepër, sjelljet e përsëritura dhe interesat e kufizuara mund të jenë shenja të çrregullimit të spektrit të autizmit. Kjo gjendje prek rreth një në 36 fëmijë në Shtetet e Bashkuara.
Studiuesit në CSHL kanë shpenzuar miliona dollarë gjatë dy dekadave të fundit duke u përpjekur të kuptojnë shkaqet gjenetike të autizmit. Ata gjetën dhjetëra mijëra gjene që nëse ndërpriten, mund të rezultojnë në lindjen e një fëmije me çrregullimi të spektrit të autizmit.
“Ka fëmijë të diagnostikuar me autizëm që janë me funksionim të lartë”, thotë Iossifov.
“Ata kanë një jetë krejtësisht produktive, edhe pse kanë disa probleme të vogla në ndërveprimet shoqërore, siç kemi shumica prej nesh. Por gjithashtu, ka fëmijë të diagnostikuar me autizëm që nuk mësojnë kurrë të flasin dhe padyshim që kanë një jetë të vështirë.”
Megjithatë, hulumtimi i tyre, i botuar në revistën “Cell Genomics”, nuk ishte në gjendje të llogariste çdo rast të çrregullimit të spektrit të autizmit.
Për të zbuluar burimet që mungojnë, Iossifov dhe Wigler hulumtuan më tej dhe analizuan gjenomet e mbi 6000 familjeve pjesëmarrëse. Ata zbuluan se vëllezërit e motrat në familjet me dy ose më shumë të prekur me çrregullimi të spektrit të autizmit kishin një përqindje më të rëndësishme të ADN-së së babait të tyre.
Askush nuk është i sigurt se si ADN-ja e babait ndikon në çrregullimin e spektrit të autizmit të një fëmije. Megjithatë, Iossifov ka disa koncepte intriguese.
“Kërkimet tona të ardhshme janë emocionuese,” vazhdoi Iossifov. “Nëse një nga ato teori ose dy prej tyre rezultojnë të jenë të vërteta, atëherë hapen strategji të ndryshme trajtimi, të cilat në të ardhmen mund të prekin mjaft familje.”
Përveç kësaj, ky hulumtim ofron mjete të dobishme për edukatorët dhe terapistët. Mund të lejojë diagnoza të hershme dhe një kuptim më të mirë të përgjithshëm të autizmit.
Për ata me çrregullimi të spektrit të autizmit, komunikimi social mund të jetë i vështirë. Disa shenja të zakonshme përfshijnë:
– Shmangia e kontaktit me sy.
– Nuk i përgjigjet emrit në moshën nëntë muajshe.
– Mungojnë shprehjet e fytyrës deri në moshën nëntë muajshe.
– Mungesa e gjesteve, si për shembull tundja me dorë, në moshën 12 muajshe.
– Duke mos treguar objekte ose njerëz deri në moshën 18 muajsh.
– Nuk arrin të njohë fëmijët e tjerë dhe të luajë me ta deri në moshën 36 muajsh. /Gazeta Shneta/