Një studim i ri sugjeron se infeksionet dhe demenca mund të jenë të lidhura, ndërsa sëmundjet autoimune nuk kanë gjasa të rrisin rrezikun e këtij çrregullimi neurodegjenerativ.
Ka pasur një debat të gjerë mbi lidhjen e mundshme, veçanërisht formën e saj më të zakonshme, sëmundjen Alzheimer, por provat mbeten të papërfunduara, shkruan Health News përcjell Gazeta Shneta.
Disa studime të fundit sugjerojnë se rreziku i demencës rritet pas infeksioneve të ndryshme të diagnostikuara në spital. Megjithatë, hulumtimet tregojnë gjithashtu se inflamacioni sistemik, në vend të infeksioneve specifike, mund të shpjegojnë rrezikun e rritur të gjendjes.
Studimi i ri i publikuar në “JAMA Network” nga studiuesit e Universitetit të Kopenhagës shqyrtoi të dhënat nga 1,493,896 banorë danezë. Nga mosha 50 vjeç e tutje, 45% e pjesëmarrësve u diagnostikuan me infeksione, më shpesh ato të frymëmarrjes, të ndjekura nga infeksionet gastrointestinale dhe urinare. Për më tepër, 9% e pjesëmarrësve u diagnostikuan me sëmundje autoimune, kryesisht artrit reumatoid dhe polimialgji reumatike.
Studimi zbuloi se infeksionet u shoqëruan me një rritje 1.49-fish të shkallës së demencës, veçanërisht brenda pesë viteve pas kontraktimit të tyre. Një rrezik më i lartë i demencës ishte i lidhur me shumicën e infeksioneve, përveç veshit dhe kardiovaskulare.
Ndër ata me sëmundje autoimune, shumica e të cilave shkaktojnë inflamacion, rritja e rrezikut të demencës ishte vetëm 1,04 herë, veçanërisht pas përshtatjes për infeksionet.
Autorët thonë se nuk mund të bëjnë konkluzione të forta për rolin e inflamacionit në demencë. Ata gjithashtu vërejnë se rritja e lehtë e rrezikut mund të maskohet nga efekti i medikamenteve të sëmundjes autoimune që ose shtypin inflamacionin e rëndë ose zvogëlojnë rrezikun e demencës, siç sugjerojnë disa studime.
Studiuesit arrijnë në përfundimin se për shkak se rreziku i rritur i demencës lidhet vetëm me infeksionet dhe jo me sëmundjet autoimune, kjo “mund të tregojë një rol për proceset specifike të infeksionit dhe jo inflamacionin e përgjithshëm sistemik”.
Faktorët e rrezikut të demencës
Demenca është një term i përgjithshëm për humbjen e kujtesës, gjuhës, zgjidhjes së problemeve dhe aftësive të tjera të të menduarit që ndërhyjnë në funksionimin e përditshëm. Sëmundja e Alzheimerit është forma më e zakonshme e demencës, e cila përbën 60 deri në 80% të rasteve. Rreth gjashtë milionë amerikanë aktualisht jetojnë me këtë gjendje.
Rritja e moshës është faktori më i fortë i njohur i rrezikut për demencën. Gratë kanë më shumë gjasa të zhvillojnë sëmundjen e Alzheimerit sesa burrat, por kjo mund të jetë për shkak se ato jetojnë mesatarisht më gjatë se burrat.
Edhe pse sëmundja e Alzheimerit nuk shfaqet në familje, shkencëtarët kanë identifikuar mbi 70 gjene që mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të sëmundjes.
Faktorë të tjerë të rrezikut të demencës përfshijnë:
– Presioni i lartë i gjakut në mes të jetës (45-65 vjeç), veçanërisht për demencën vaskulare.
– Pirja e duhanit.
– Diabeti i tipit 2 në mes të jetës, veçanërisht për sëmundjen e Alzheimerit dhe demencën vaskulare.
– Obeziteti në mes të jetës. Gjithashtu rrit rrezikun e zhvillimit të faktorëve të tjerë të rrezikut, siç është diabeti i tipit 2.
– Mungesa e aktivitetit fizik më vonë në jetë.
– Dietë jo e shëndetshme, e pasur me yndyra të ngopura, sheqer dhe kripë.
– Konsumimi i lartë i alkoolit (më shumë se 12 pije në javë).
– Nivele të ulëta të angazhimit kognitiv.
– Depresioni në jetën e mesme ose të vonë.
– Lëndime të rënda ose të përsëritura në kokë.
– Humbja e dëgjimit që çon në izolim social, humbje të pavarësisë dhe probleme me aktivitetet e përditshme.
– Izolim social.
– Ndotja e ajrit. /Gazeta Shneta/