Diagnostifikimi i një personi me çrregullim të spektrit autik mund të jetë sfidues. Është një gjendje mjekësore që asnjë test gjaku, skanimi i trurit apo testi objektiv nuk mund ta përcaktojë.
Dhe për shkak të modelit të veçantë të simptomave të secilit person, mund të jetë e vështirë të përcaktohet ashpërsia e saj.
Megjithatë, ndërsa njerëzit familjarizohen me autizmin, ata po bëhen më të hapur për të diskutuar diagnozën dhe për të kërkuar trajtim. Shoqëria po bëhet gjithashtu më e motivuar për të mësuar rreth kushteve neurodivergjente, përfshirë autizmin, shkruan Medical Xpress, transmeton Gazeta Shneta.
Çfarë është çrregullimi i spektrit të autizmit?
Çrregullimi i spektrit të autizmit është një gjendje e lidhur me zhvillimin e trurit që ndikon në mënyrën se si një person percepton dhe shoqërohet me të tjerët, duke shkaktuar probleme në ndërveprimin dhe komunikimin social. Ai përfshin kushte që më parë konsideroheshin të ndara, duke përfshirë autizmin, sindromën Asperger, çrregullimin shpërbërës të fëmijërisë dhe një formë të paspecifikuar të çrregullimit të përhapur të zhvillimit.
Autizmi prek fëmijët dhe të rriturit në tre fusha: komunikimi, ndërveprimi social dhe sjelljet. Fëmijët me çrregullim të spektrit autik mund të luftojnë me njohjen e emocioneve të tyre dhe mund t’i ndjejnë ato më intensivisht. Rregullimi i zemërimit dhe zhgënjimit të tyre mund të jetë i vështirë dhe të çojë në shpërthime të forta emocionesh. Fëmijët me autizëm gjithashtu kanë shkallë më të lartë të ankthit dhe depresionit.
Çdo fëmijë me çrregullim të spektrit autik ka të ngjarë të ketë një model të veçantë sjelljeje dhe niveli të ashpërsisë. Një profesionist i kujdesit shëndetësor në përgjithësi do të përshkruajë ashpërsinë e gjendjes bazuar në nivelin e dëmtimeve të personit dhe se si ato ndikojnë në aftësinë e tyre për të funksionuar.
Një fëmijë ose i rritur me çrregullim të spektrit autik mund të ketë probleme me ndërveprimin social dhe aftësitë e komunikimit , duke përfshirë ndonjë nga këto shenja:
Nuk mund të fillojë një bisedë, të vazhdojë një bisedë ose mund të fillojë vetëm një për të bërë kërkesa ose për të etiketuar artikujt.
Duket se nuk kupton pyetje ose udhëzime të thjeshta.
Nuk shpreh emocione apo ndjenja dhe duket i pavetëdijshëm për ndjenjat e të tjerëve.
Nuk flet ose ka të folur të vonuar.
Nuk i përgjigjet emrit të tyre ose duket se nuk ju dëgjon ndonjëherë.
Ka vështirësi në njohjen e shenjave joverbale, të tilla si interpretimi i shprehjeve të fytyrës, qëndrimeve të trupit ose tonit të zërit të njerëzve të tjerë.
Ka kontakt të dobët me sy dhe i mungon shprehja e fytyrës.
I qaset në mënyrë të papërshtatshme një ndërveprimi shoqëror duke qenë pasiv, agresiv ose përçarës.
Preferon të luajë vetëm.
Përsërit fjalë ose fraza fjalë për fjalë, por nuk kupton se si t’i përdorë ato.
Ndërgjegjësimi për sjelljet e autizmit
Sipas Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC), hulumtimi i fundit nga viti 2023 tregon se një në 36 fëmijë ishte diagnostikuar me autizëm. Kjo është një rritje nga një në 44 fëmijë vetëm dy vjet më parë.
Fëmijët priren të bëhen më të vetëdijshëm për diagnozën e tyre rreth pubertetit. Fëmijët njohin dallimet e tyre nga bashkëmoshatarët e tyre dhe vërejnë përpjekjen e tyre për t’u përshtatur. Ata mund të vërejnë se nuk ftohen të marrin pjesë në aktivitete të caktuara ose nuk pranohen në të njëjtën mënyrë si shumë nga bashkëmoshatarët e tyre. Ndërveprimet sociale bëhen më të rëndësishme për të rinjtë në shkollën e mesme dhe të mesme, gjë që mund të jetë stresuese për dikë në spektrin e autizmit.
Prindërit mund të vërejnë simptoma që herët kur shohin se si sjelljet, komunikimi dhe ndërveprimet sociale të fëmijës së tyre ndryshojnë nga grupi i bashkëmoshatarëve. Mund të jetë sfiduese për prindërit të pranojnë se fëmija i tyre është i ndryshëm nga fëmijët e tjerë. Prindërit mund të ndihen fajtorë dhe përgjegjës, edhe pse kjo gjendje zhvillimi nuk ka ndonjë shkak të njohur.
Të jetosh me çrregullime të spektrit të autizmit
Ndërsa numri i njerëzve që jetojnë me çrregullime të spektrit autik rritet, është thelbësore të kërkohen mundësi arsimore që mund të ndihmojnë në kuptimin e çrregullimit të spektrit të autizmit. Cilat janë pikat e forta dhe disavantazhet e fëmijës? Si mund të përdoret kjo njohuri për të forcuar aftësitë e një fëmije me autizëm? Përgjigja e këtyre pyetjeve mund të ndihmojë në identifikimin e ndërhyrjeve specifike për të mësuar aftësitë e rëndësishme për fëmijën.
Për shembull, nëse një fëmijë lufton me rregullimin e emocioneve, kjo mund të trajtohet përmes trajtimit për t’i ndihmuar ata të fitojnë më shumë kontroll mbi emocionet dhe sjelljet e tyre.
Nuk ekziston asnjë kurë për çrregullimin e spektrit të autizmit dhe nuk ka asnjë trajtim që i përshtatet të gjithëve. Qëllimi i trajtimit është të maksimizojë aftësinë e fëmijës suaj për të funksionuar duke reduktuar simptomat e çrregullimit të spektrit të autizmit dhe duke mbështetur zhvillimin dhe mësimin e tyre. Ndërhyrja e hershme gjatë viteve parashkollore është thelbësore.
Opsionet e trajtimit mund të përfshijnë:
Terapitë e sjelljes dhe komunikimit
Terapitë edukative
Terapitë familjare
Medikamente
Kur keni një fëmijë ose një të dashur me autizëm, mundësia që ai të ketë ankth ose depresion rritet. Vlerësimi dhe trajtimi i këtyre simptomave mund të përmirësojë nivelin e tyre të funksionimit dhe shëndetin e tyre të përgjithshëm mendor.
Një nga gjërat më kritike që mund të bëjnë prindërit, miqtë ose shokët e klasës së dikujt të diagnostikuar me çrregullim të spektrit të autizmit është të edukoni veten për të duke njohur anët e tyre të forta.
Ju mund të zhvilloni më shumë dhembshuri për të dashurit, shokët e klasës, miqtë dhe kolegët tuaj duke njohur dhe kuptuar më shumë rreth gjendjes. Ndërsa nuk mund ta eliminoni autizmin e një fëmije ose të prisni që ai ta tejkalojë atë, ju mund të minimizoni disa nga simptomat e tij dhe të përmirësoni cilësinë e jetës. /Gazeta Shneta/