Në rubrikën “Mjeku i Javës” në Gazetën Shneta kësaj radhe vjen Dr. Xheladin Rizani – specialist i kardiokirurgjisë, i cili na informon më në detaje për ndërhyrjen kirurgjikale përmes procedures së njohur si Bypass.
Dr. Xheladin Rizani, specialist i kardiokirurgjisë. Fakultetin e mjekësisë në Universitetin Hasan Prishtina. Specializimin nga lëmia e kardiokirurgjisë në QKU- Prishtinë, në Uniklinik Regensburg dhe Ausburg. Aktualisht mjek specialist në shërbimin klinik të kardiokirurgjisë në QKU në Prishtinë, mjek specialist në American Hospital Kosova dhe specialist i angazhuar në Avicena KS.
Çka është bypass-i në kardiokirurgji?
Dr. Rizani: Shprehja Bypass në kardiokirurgji i referohet by pasit aortokoronar. Ky i fundit është procedurë kirurgjike që nënkupton kthimin e qarkullimit normal të gjakut muskulit të zemrës kur kësaj i mungon për shkak të mbylljes ose ngushtimit të enëve të gjakut në zemër.
By pasi aortokoronar është operacioni më i shpeshtë në kardiokirurgji. Kryhet në qendra shëndetësore publike dhe private në Kosovë me një sukses të konsiderueshëm.
Cilët pacientë i nënshtrohen operacionit bypass?
Dr. Rizani: Ky është një vendim që marrim bazuar në shumë faktorë, siç janë shëndeti i pacientit, mosha, sëmundjet bashkëshoqëruese, vendi dhe lloji i prekjes së arterieve të zemrës nga procesi i aterosklerozës dhe shkalla e rrezikut për komplikacione. By-pasat janë zakonisht zgjidhja për pacientët me arterosklerozë të rëndë në arteriet koronare të zemrës. Është e rëndësishme që pacientët të konsultohen me mjekun e tyre për të kuptuar nëse ky është trajtimi më i mirë për ta. Nganjëherë në zgjedhje vendimi merret së bashku me pacientin.
Cilat janë metodat e operacioneve të bypass-it?
Dr. Rizani: Metoda kryesore për të kryer by-passin aortokoronar është kirurgjia e hapur, ku kirurgu hap gjoksit dhe përdor arteriet e trupit (si arteriet mamare të gjoksit) ose vena për të krijuar një rrjedhje të re për të furnizuar zemrën me gjak. Kjo procedurë mund të kryhet edhe përmes metodave të avancuara të kirurgjisë minimale invazive.
Kirurgjia minimale invazive: Përdor teknika të avancuara kirurgjikale për të kryer by-passin duke minimizuar traumën kirurgjike. Kjo mund të përfshijë përdorimin e robotëve kirurgjikë ose kirurgjinë endovaskulare.
Rrezikshmëria e operacioneve?
Dr. Rizani: Komplikimet më të shpeshta pas by passit kardiokirurgjik janë: gjakderdhja, infeksioni i plagës kirurgjike, pneumonia, incidentet trombembolike, infarkti postoperativ, fibrilacioni atrial, efuzioni perikardial, pleural, tamponada e zemres, incidentet cerebrovaskulare, dëmtimi i veshkave etj. Komplikimet postoperative të operacionit CABG mund të rezultojnë në sëmundshmëri dhe vdekshmëri të konsiderueshme. Mjekët duhet t’i diagnostikojnë me shpejtësi këto gjendje ndërsa vlerësojnë për sëmundje të tjera. Konsultimi i hershëm kirurgjik është i domosdoshëm, siç është optimizimi i hemodinamikës së pacientit, duke përfshirë parangarkimin, rrahjet e zemrës, ritmin kardiak, kontraktueshmërinë dhe ngarkesën e mëtejshme.
Si mund të parandalohet një operim i tillë?
Dr. Rizani: Qëllimi i bypass-it të arterieve koronare (CABG) është rivaskularizimi i plotë i zonës së miokardit që perfuzohet nga arteriet koronare me një mbyllje ose ngushtim lumeni prej më shumë se 50%. Për këtë qëllim mund të përdoren disa metoda. Një enë gjaku qëndrueshme nga vet trupi i pacientit është jetik për CABG të suksesshëm. Ka një numër vendesh nga të cilat mund të merret ena e gjakut, duke përfshirë sa vijon:
Vena safena e madhe
Arteria radiale
Arteria e majtë e brendshme torakale (mamare) (LITA)
Arteria e djathtë e brendshme torakale (mamare) (RITA)
Arteria e djathtë gastroepiploike
Arteria e poshtme epigastrike
Pritshmëria dhe rezultatet pas kësaj ndërhyrjeje?
Dr. Rizani: Nëse ju kanë thënë se jeni kandidat për operacion në zemër, me siguri ka disa pyetje që rrotullohen në mendjen tuaj. Ju ndoshta po pyesni veten se si do të jetë jeta pas operacionit dhe si do ta menaxhoni shërimin tuaj. Duke pasur parasysh se rikuperimi i të gjithëve është unik, këtu janë përgjigjet e disa pyetjeve të zakonshme në lidhje me kujdesin pas operacionit në zemër.
Sa është koha e rikuperimit?
Dr. Rizani: Koha juaj e pritshme e rikuperimit varet nga lloji i operacionit që keni dhe shëndeti juaj i përgjithshëm. Ndërsa kirurgu juaj do t’ju japë vlerësimin më të mirë se sa kohë do të zgjasë shërimi juaj, ka disa udhëzime të përgjithshme.
Operacionet me zemër të hapur zakonisht kërkojnë një qëndrim në spital prej katër deri në tetë ditë. Pasi të liroheni nga spitali, zakonisht duhen gjashtë deri në dhjetë javë që muskujt e gjoksit dhe gjoksi të shërohen ndërsa ktheheni gradualisht në një rutinë normale të përditshme.
Mbani në mend se çdo ndërlikim i paparashikuar do të zgjasë kohën tuaj të rikuperimit.
Si do të monitorohet gjendja ime e zemrës pas operacionit?
Dr. Rizani: Mjekët dhe infermierët tuaj do t’ju vëzhgojnë nga afër gjatë dhe pas operacionit tuaj, dhe ata do t’ju japin udhëzime që duhet të ndiqni për t’ju ndihmuar në rrugën tuaj drejt shërimit. Disa nga këto udhëzime do t’ju ndihmojnë ju dhe ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor të monitoroni gjendjen tuaj të zemrës.
/Gazeta Shneta/