Këtë javë në Gazetën Shneta vjen për rubrikën Mjeku i Javës, Rejhane Zhushi-Musliu, Specialiste e Epidemiologjisë, për të na folur më shumë rreth semundjeve epidemiologjike dhe monitorimi i tyre në vend.
Rejhane Zhushi-Musliu, lindur më 23 gusht 1965 në Prishtinë, është një eksperte e shëndetit me specializim në mjekësinë epidemiologjike. Pas shkollës fillore në Prishtinë, ajo vazhdoi studimet në Fakultetin e Mjekësisë në Universitetin e Prishtinës dhe fitoi titullin e Specialiste të Epidemiologjisë. Karriera e saj përfshin role si Mjeke në qendrat mjekësore të Milloshevës dhe Obiliqit.
Si Shefe e Sektorit Publik-Vaksinimit në Qendrën Mjekësore Komunale të Obiliqit, ajo ka kontribuar në luftën kundër sëmundjeve infektive. Gjithashtu, Zhushi-Musliu ka shërbyer në Shoqatën Bamirëse “Nëna Terez” në Prishtinë, duke ndihmuar nga viti 1995 deri në vitin 1999. Përvoja e saj përfshin kontributin ndërkombëtar si eksperte e jashtme në projekte të shumta, duke bashkëpunuar me organizata të njohura si D3-YOUTH & MSH, IKSHPK, MSH, AMC, UNICEF dhe OBSH, dhe ka funksionuar edhe si trajnere.
Semundjet dhe situatat epidemiologjike paraqesin sfida të rëndësishme për shëndetin global. Në një botë të lidhur ngushtë, përhapja e sëmundjeve mund të jetë shumë e shpejtë dhe e vështirë për t’u kontrolluar. Pandemitë, si ajo e COVID-19, kanë theksuar rëndësinë e përgatitjes dhe bashkëpunimit ndërkombëtar në menaxhimin e krizave shëndetësore.
Intervista e plotë:
Cilat jane sfidat kryesore qe perballet mjekesia epidemiologjike ne identifikimin dhe monitorimin e semundjeve infektive ne nje vend?
“Sfidat lidhen me nevojën për një sistem të fuqishëm dhe të shpejtë për identifikimin e rasteve, përfshirë testimin masiv, raportimin efikas të rasteve dhe analizën e të dhënave.
Identifikimi i shpejtë dhe preciz i shpërthimeve të sëmundjeve infektive është kritik për parandalimin dhe kontrollin e përhapjes së tyre.
Koordimi efektiv i informacionit epidemiologjik duhet të jetë i qasshëm, i përdorshëm, dhe i përditësuar në kohë reale. Koordinimi mes institucioneve shëndetësore dhe organeve të tjera është thelbësor për shmangien e keqkuptimeve dhe garantimin e përdorimit të saktë të informacionit nga personeli shëndetësor.
Mungesa e financimit dhe burimeve mund të kufizojë aftësinë e sistemit shëndetësor për të përgjigjur ndaj shpërthimeve të sëmundjeve infektive. Investimet në teknologji, infrastrukturë dhe trajnimet për personelin janë të nevojshme për të përmirësuar kapacitetin e përgjigjes së sistemit shëndetësor.
Koordinimi dhe bashkëpunimi ndërkombëtar janë thelbësore për identifikimin dhe monitorimin e shpërthimeve të sëmundjeve infektive, duke përfshirë shkëmbimin e informacionit dhe përdorimin e standardeve të përbashkëta për testimin dhe raportimin.Shpërthimet e sëmundjeve nuk ndalohen në kufijtë kombëtarë.
Mjekësia epidemiologjike duhet të bëjë përpjekje për të edukuar dhe sensibilizuar publikun rreth rrezikut të mundshëm dhe rregullave të përgjigjes.Sensibilizimi dhe bashkëpunimi me publikun komunikimi efektiv me publikun është thelbësor për të mbështetur përpjekjet e përgjigjes ndaj sëmundjeve infektive.
Miratimi i politikave dhe koordinimi i veprimeve ndërmjet institucioneve qeveritare, mjekësore dhe të tjera janë kritike për përgjigjen efektive ndaj shpërthimeve të sëmundjeve infective.
Ndërkohë që këto sfida janë të vështira, përmirësimet në këto fusha mund të ndihmojnë në ndërtimin e një mjekësie epidemiologjike më efektive per tu përgatitur për sfidat e ardhshme.
Si do te pershkruani rolin dhe rendesine e mjekesise epidemiologjike ne lufte kunder pandemive dhe semundjeve te reja infective?
“Mjekësia epidemiologjike përballet me detyrën e identifikimit të hershëm të shpërthimeve të mundshme dhe monitorimin e tyre në nivel lokal, kombëtar dhe ndërkombëtar.
Analizat e të dhënave dhe trendeve të shpërthimeve ndihmojnë në përcaktimin e rrezikut dhe shpalljen e emergjencave shëndetësore.
-Mjekësia epidemiologjike zhvillon planet dhe strategjitë për përgjigjen ndaj pandemive dhe shpërthimeve të tjera infektive, duke përfshirë planifikimin e nevojave për burime, personel, dhe infrastrukturë shëndetësore. Zhvillimi i simulimeve dhe trajnimeve ndihmon në përgatitjen e personelit shëndetësor dhe institucioneve për situata emergjente.
-Identifikimi i shpejtë i rasteve dhe testimi masiv janë pjesë e mjekësisë epidemiologjike në përgjigje ndaj pandemive. Kjo ndihmon në izolimin e rasteve pozitive dhe parandalimin e përhapjes së sëmundjes. Mjekësia epidemiologjike ndihmon në koordinimin e masave të kontrollit, duke përfshirë karantinën dhe izolimin, për të frenuar përhapjen e sëmundjeve.
-Mjekësia epidemiologjike ndihmon në koordinimin e përpjekjeve ndërkombëtare kundër pandemive duke shkëmbyer informacion, teknologji dhe burime me vende të tjera.
Bashkëpunimi ndërkombëtar rrit efikasitetin e përgjigjes dhe shmang probleme të mundshme të përhapjes ndërkombëtare të sëmundjeve.
-Mjekësia epidemiologjike vazhdimisht monitoron dhe vlerëson efektivitetin e masave parandaluese, duke përfshirë vaksinimin, për të siguruar një përgjigje të përshtatshme në kohë reale.
Rëndësia e mjekësisë epidemiologjike në lufën kundër pandemive është e dukshme në aftësinë e saj për të drejtuar përpjekjet preventive, identifikuar rrezikun, dhe koordinuar përgjigjen shëndetësore në nivel global.”
Cilat jane metodat dhe teknologjite per shfaqjen e burimeve te semundjeve dhe per te parandaluar perhapjen e tyre ne nivel komunitar dhe global?
“-Përdorimi i sistemeve të mbikqyrjes epidemiologjike për identifikimin dhe monitorimin e rasteve të reja të sëmundjeve.
-Zhvillimi dhe përdorimi i testeve efikase për identifikimin e sëmundjeve, duke përfshirë testimin masiv për të identifikuar dhe izoluar rastet pozitive.
-Përdorimi i teknologjive të telemedicinës për monitorimin e pacientëve, konsultime në distancë, dhe identifikimin e rasteve potenciale.
-Zhvillimi i platformave dhe aplikacioneve për monitorimin e shpërthimeve, testimin, dhe raportimin e rasteve në kohë reale.
-Zhvillimi i vaksinave dhe terapive efikase për të kontrolluar dhe parandaluar përhapjen e sëmundjeve.
-Përdorimi i kontrolleve të kufijve dhe karantinimit për të parandaluar hyrjen e sëmundjeve në një territor dhe për të kontrolluar përhapjen.
-Bashkëpunimi ndërkombëtar dhe shkëmbimi i të dhënave për të monitoruar dhe ndërhyrë në shpërthime në nivel global.
-Përdorimi i kampanjave të edukimit dhe sensibilizimit për të rritur ndërgjegjësimin e publikut në lidhje me masat parandaluese.
Kombinimi i këtyre metodave dhe teknologjive siguron një përgjigje të integruar dhe efikase ndaj shpërthimeve të sëmundjeve në nivel komunitar dhe global.”
Si ndikon bashkeveprimi midis mjekeve epidemiologe dhe autoriteteve shendetesore ne marrjen e vendimeve strategjike per menaxhimin e situatave epidemiologjike te jashtezakonshme?
“Bashkëveprimi midis mjekëve epidemiologë dhe autoriteteve shëndetësore ka një ndikim thelbësor në marrjen e vendimeve strategjike për menaxhimin e situatave epidemiologjike të jashtëzakonshme. Kjo bashkëveprim krijon një koordinim efikas dhe përmirëson përgjigjen ndaj sfidave të tilla. Disa mënyra se si ndikon ky bashkëveprim përfshijnë:
Mjekët epidemiologë sjellin një nivel të lartë ekspertize dhe përvoje në diagnostikimin dhe menaxhimin e sëmundjeve infektive. Autoritetet shëndetësore përfitojnë nga kjo ekspertizë për të marrë vendime të informuara dhe efikase.
Mjekët epidemiologë analizojnë të dhënat epidemiologjike për të identifikuar tendencat dhe shkaqet e shpërthimeve. Kjo informacion është kritik për autoritetet shëndetësore në hartimin e strategjive dhe vendimeve të përgjigjes.
Mjekët epidemiologë ofrojnë këshilla strategjike bazuar në njohuritë shkencore dhe eksperiencën e tyre.
Autoritetet shëndetësore përdorin këto këshilla për të zhvilluar dhe implementuar strategji efikase për menaxhimin e situatave epidemiologjike.
Bashkëpunimi midis mjekëve epidemiologë dhe autoriteteve shëndetësore rezulton në përgatitje të mirë dhe planifikim të rregullt për të përgjigjur ndaj shpërthimeve. Ky bashkëveprim përfshin zhvillimin e planeve të emergjencës dhe identifikimin e burimeve të nevojshme.
Mjekët epidemiologë dhe autoritetet shëndetësore duhet të komunikojnë efektivisht me njëri-tjetrin dhe me publikun. Komunikimi i qartë dhe i rregullt rreth masave dhe ndërhyrjeve të nevojshme ndihmon në kuptimin e situatës dhe zvogëlon panikun dhe pasigurinë.”
Si ndikojne faktoret social, ekonomik dhe mjedisor ne perhapjen e semundjeve infektive dhe ne strategjit e parandalimit te tyre?
“Faktorët social, ekonomik dhe mjedisore kanë një ndikim të madh në perhapjen e sëmundjeve infektive dhe në strategjitë e parandalimit të tyre. Këto ndikime janë komplekse dhe lidhen ngushtë me kontekstin social dhe ekonomik të një shoqërie. Disa nga mënyrat se si këta faktorë ndikojnë dhe si mund të integrohen në strategjitë e parandalimit janë:
Dendesia e Popullsisë: rrit rrezikun e përhapjes së sëmundjeve.
Mundësia e Kontakteve Shoqërore: Aktivitetet sociale, ngjarjet masive dhe kontaktet e shpeshta kanë potencialin për të shtuar shpejtësinë e përhapjes së sëmundjeve. Ndaj, masa e kufizimit të kontaktit shoqëror mund të jetë një strategji e efektshme.
Qasja në Kujdes Shëndetësor: Niveli i qasjes në kujdes shëndetësor ndikon në aftësinë e zbulimit dhe trajtimit të hershëm të rasteve, si dhe ndikimin në përhapjen e sëmundjeve.
Kushtet Ekonomike dhe Mbijetesa: Niveli i të ardhurave, varësia nga puna dhe kushtet ekonomike mund të ndikojnë në respektimin e masave parandaluese nga pjesa e popullsisë, si izolimi dhe karantina. Kushtet Mjedisore: Mjediset e mbushura dhe të ndotura mund të rrisin ndjeshëm rrezikun e përhapjes së sëmundjeve. Mjedise të këqija mund të favorizojnë mbijetesën dhe transmetimin e patogjeneve.
Ndikimi i Klimës: Klima mund të ketë ndikim në shpërndarjen e vektoreve të sëmundjeve dhe sezonat e tyre. Ndikimi i ndryshimeve klimatike mund të ndryshojë këto dinamika.
Lëvizja e Popullsisë: Migracionet dhe lëvizja e popullsisë mund të sjellë rrezik për përhapjen e sëmundjeve nga një rajon në tjetrin. Monitorimi i lëvizjeve dhe implementimi i protokolleve për udhëtim mund të jenë pjesë e strategjive parandaluese.”
Cfare sfidash ballafaqohet mjekesia epidemiologjike ne mbikeqyrjen dhe kontrollin e semundjeve kronike ne shoqeri?
“Mjekësia epidemiologjike ballafaqohet me disa sfida kur është në fokus mbikeqyrja dhe kontrolli i sëmundjeve kronike në shoqëri. Në këtë kontekst, disa sfida kryesore përfshijnë:
Sëmundjet kronike shpesh kërkojnë një koordinim të ngushtë midis mjekësisë primare, specialistëve, dhe pacientëve. Koordinimi i kujdesit dhe mbikeqyrja e përbashkët janë sfida kur ka shumë aktorë dhe institucione të përfshira.
Sistemet shëndetësore janë shpesh të ndara dhe mungon një ndërveprim i përshtatshëm midis tyre. Kjo mund të vështirësojë mbikeqyrjen dhe kontrollin e sëmundjeve kronike, sidomos kur pacientët kanë nevojë për trajtë të shumta dhe specializuar.
Pacientët me sëmundje kronike shpesh ballafaqohen me sfida në menaxhimin e kujdesit të tyre në jetën e përditshme. Mungesa e ndihmës dhe edukimit për pacientët në lidhje me rregullat e trajtimit dhe stilin e jetesës mund të krijojë pengesa në përmirësimin e tyre.
Sëmundjet kronike mund të sjellin kosto të larta për sistemet shëndetësore dhe pacientët. Financimi i kujdesshëm dhe burimet e përshtatshme janë të nevojshme për të siguruar mbikeqyrjen dhe trajtimin efikas të këtyre sëmundjeve.
Përdorimi i teknologjive dhe inovacionit në mbikeqyrjen e sëmundjeve kronike mund të përbëjë sfida, sidomos nëse nuk ka infrastrukturë e duhur, përgatitje e personelit, dhe pranim nga ana e pacientëve.
Sëmundjet kronike shpesh janë të ndikuar nga faktorë shoqërorë dhe mjedisorë, nga ekonomia deri te struktura familjare dhe stili i jetesës. Këto ndikime kompleksojnë mbikeqyrjen dhe kontrollin e tyre.
Mbikëqyrja e pacientëve me sëmundje kronike kërkon shpesh përdorimin e informatikës mjekësore dhe përpunimin e të dhënave shëndetësore. Menaxhimi i informacionit dhe respektimi i privatësisë janë sfida që duhet adresuar me kujdes.
Përmirësimet në këto fusha mund të ndihmojnë mjekësinë epidemiologjike të përballet me efikasitet me sfidat që dalin nga mbikeqyrja dhe kontrolli i sëmundjeve kronike në shoqëri”./GazetaShneta/